Türkiye’nin Geleceğine Bakış — İnsani Gelişmiş Endeksi

 

Geçen hafta sonra satranç turnuvası ile 2 hafta önceki zeka oyunları eğitmenlik eğitiminde gözlemlediğim atmosfer beni umutlandırdığı gibi , son günlerdek basketbol ve futbol başarımız , seçimler ve arkasındaki eleştiriler , bir türlü düzelmeyen (ya da düzeltilmesi istenmeyen) adalet,eğitim,siyasi istikrar da beni oldukça karamsar yapıyor. 

Gündemimizi takip edenler , yukarıda bahsetmiş olduğum konuların detaylarıyla kendi başlıkları adı altında masaya yatırıması gereken bir konu olduğunu bilirler. Bu konuları tek tek almak yerine , ben genel fotoğrafı diğer ülkelerle ilişkilendirerek ileteceğim.

 Birleşmiş Milletler’e bağlı Kalkınma Programı’nın (UNDP) hazırladığı ‘İnsani gelişmişlik Endeksi ‘ni incelemenizde fayda görüyorum. 

İGE, insani gelişmenin üç temel boyutundaki uzun vadeli gelişmeyi değerlendirmek için kullanılan özet bir ölçüm yöntemidir. Bu üç temel boyut, uzun ve sağlıklı bir yaşam, bilgiye erişim ve insana yakışır bir yaşam standardı olarak sıralanıyor. 2013 İnsani Gelişme Raporu’nda da olduğu gibi, uzun ve sağlıklı yaşam boyutu, ortalama yaşam beklentisiyle ölçüldü. Bilgiye erişim, i) yetişkin nüfus arasında ortalama okula gitme süresiyle, bir başka deyişle 25 yaş ve üstündeki bireylerin ömürleri boyunca ortalama eğitim alabildikleri süreyle ve ii) okula başlama yaşındaki çocuklar için beklenen okula devam süresi, bir başka deyişle, yaşa dayalı, okula kaydolma konusunda hüküm süren oranların okul çağındaki bir çocuğun yaşamı boyunca aynı kalması durumunda, çocuğun toplam öğrenim görme süresi beklentisiyle değerlendirildi. Yaşam standardı da, kişi başına düşen Gayri Safi Milli Gelir (GSMG) ile ölçüldü. Bu değer, uluslararası doların 2011’deki değeri sabit alınarak satınalma gücü paritesine (SGP) göre uyarlanmış şekilde ifade ediliyor.

Ülkelerin birbiriyle mümkün olduğunca iyi bir şekilde kıyaslanabilmesi için İGE, özellikle Birleşmiş Milletler Nüfus Bölümü (UNPD), Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı UNESCO İstatistik Enstitüsü (UIS) ve Dünya Bankası’ndan (WB) sağlanan uluslararası veriler temel alınarak hazırlandı. Giriş kısmında da belirtildiği üzere, bu yılın İGE değerleri ve sıralamaları 2013 İGE de dâhil olmak üzere, geçtiğimiz yıllarda yayımlanan raporlarla kıyaslanabilir nitelikte değil. Çünkü kompozit endekslerde yetkili kurumlar tarafından bir dizi değişiklik yapıldı. 2014 İnsani Gelişme Raporu (İGR), 1980’den 2013 yılına kadar bütün İnsani Gelişme Endekslerinin yeniden hesaplanmış hâllerini kapsıyor.

İlk olarak eğitim,milli gelir gibi kıstasları alarak bir sıralama yapıldığında gelişmekte olan ülkeler arasında olduğumuzu baştan iletelim. Yüksek 

Özellikle 1980-2013 yılları arasında yapılan ülkeler bazında indekslere dikkat çekmek istiyorum. Biz bu listede 

2013 yılı için Çok yüksek indeksi olan bazı ülkeler : İzlanda , İrlanda , Slovenya , Malta , Şili , Arjantin

Bizim önümüzde olup , gelişmekte olan bazı ülkeler : Belarus , Bulgaristan , Lübnan , Panama

Bizim arkamızda olup , gelişmekte olan bazı ülkeler : Meksika , İran , Brezilya , Peru , Çin

Türkiye’nin 2013 yılındaki İGE değeri 0,759 oldu. Bu değerle Türkiye, yüksek insani gelişme kategorisinde yer aldı ve 187 ülke ve bölge arasında 69. oldu. 1980 ve 2013 yılları arasında Türkiye’nin İGE değeri 0,496’dan 0,759’a yükseldi. Bu, dönemin toplam artışının yüzde 53 olduğu ve yıllık artışın da yüzde 1,30’luk düzeyde yaşandığı anlamına geliyor.

 

İngilizce bilmeyenler için bu raporu incelemenizde fayda var. Zira güzel karşılaştırmalar da yapılmış. 

Biz bu haldeyken bile kendimizi çok iyi görüyor , umutlanıyoruz. 

Kendimize çeki düzen verme zamanımız geldi. Umarız bu karşılaştırmalar yapılıp kısa bir zaman içerisinde kıyaslama,örnek modeller alma yoluna giderek indeksi hızla yukarıya çekebiliriz. 

 

Benim aklımdan geçenler ;

 

* Eğitim Sistemleri örnekleri : Farkettiyseniz eğitimi iyi olan ülkelerin indeksleri de oldukça yüksek. 

* Demokrasi Örnekleri : Tartışılacak bir konu ama yakınlarda Birleşik Krallık’ta olacak bir seçim , beni bu öneriye kadar sürükledi. Kötü olur fikrinde olanlarla , analiz edenlerin ortak noktada buluştuğu bir ülke olma hayali..

 

Örnekler çoğaltılabilir . Yapılacak çok madde var,bir yerden başlamak lazım.